لطایف قرآنی

تواضع امام

حسن بن علی(ع) راگذری بربینوایان افتاد که پاره های نان پیش روداشتند و می خوردند. امام را دعوت به طعام خویش نمودند. امام با آنان نشست و خورد. آنگاه سوار بر مرکب شد و فرمودند: «اِنَّ اللّه لا یحِبُّ مَن کانَ مُختالاً فَخُوراً؛ همانا که پروردگار، متکبر فخر فروش را دوست ندارد» (سوره نساء، آیه 36).

دانایی خاموش

سلطان محمود پیکی به نزد خلیفه (القادر بالله) فرستاد و او را تهدید کرد که بغداد را ویران خواهد کرد و خاک بغداد را بر پشت فیلها به غزنین خواهد آورد. خلیفه نامه ای به سلطان محمود نوشت. در آن نامه فقط نوشته شده بود «الم». سلطان معنی این کلمه را نفهمید و دانشمندان را گرد هم آورد تا معنای این کلمه را به او بگویند. آنها نیز تمام سوره های قرآن را که با «الم» شروع می شد را جستجو کردند و پاسخ موافق نیافتند.

جوانی در میان آنان بود که به او توجه ای نمی کردند. او گفت: اگر سلطان اجازه دهد رمز آن را خواهم گشود. سلطان به او اجازه داد. او گفت: سلطان چون خلیفه را به «فیل» تهدید کرده است، خلیفه نیز در پاسخ نوشته است «الم» که اشاره است به آیه «أَلَمْ تَرَکَیفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِأَصْحابِ الْفیلِ؛ آیا ندیدی که خدای تو با اصحاب فیل چه کرد؟ »(1).

سلطان پاسخ را پسندید و به او جایزه داد.

(1) سوره الفیل، آیه1

نکوهش ظالم

روزی معاویه به احنف گفت: پروردگار می فرماید: «وان من شیء إلا عندنا خزائنه و ما ننزله إلا بقدر معلوم؛ وهیچ چیز در عالم نیست جز آنکه منبع و خزینه آن نزد ما خواهد بود، ولی ما از آن برخلق به قدر معین که مصلحت و حکمت است، می فرستیم».

پس از چه رو مرا نکوهش می کنند؟

احنف گفت: من تو را به سبب آنچه که خزائن خداوندی است نکوهش نمی کنم، ولی براین نکوهش می کنم که هرآنچه که خداوند از خزائنش فرو فرستاده است برخزائن خود نهاده ای و بین ما و او حایل شده ای.

راه گناه راببندیم

عارفی گفته است: چون پدر ما آدم پس از آنکه به او گفته شد: «اسکن أنت وزوجک الجنة؛ تو و همسرت در بهشت آرام گیرید». یک گناه از او سرزد و از بهشت رانده شد، ما چگونه امیدواریم که با گناههای پی در پی به بهشت رویم؟

مجاب شدن خلیفه

یکی از خلفا به ندیم خود گفت: «أین کنت یا هامان؟» یعنی: کجا بودی ای هامان؟ ندیم گفت: «کنت ابنی لک صرحاً» (اشاره به آیه 36 سوره مؤمن) یعنی: داشتم برای تو صرح و نردبانی می ساختم.

چون این همان چیزی بود که هامان برای فرعون ساخته بود. ندیم با این جوابش به او فهمانید که اگر من هامان هستم تو نیز فرعون هستی.

خلیفه از این جواب خجل شد و هیچ نگفت.

پیشوایی که تا قیامت نخواهد مرد

پس از رحلت امام صادق (ع) ابوحنیفه به مؤمن طاق که از شاگردان آن حضرت بود بعنوان سرزنش گفت: امام تو از دنیا رفت. فوراً مؤمن طاق گفت: امّا امامک «من المنظرین الی یوم الوقت المعلوم؛ [اما پیشوای تو (شیطان)] تا قیامت زنده است»(سوره حجر، آیه 38).

تعبیر خواب

مریضی به ابن سیرین گفت: در عالم خواب، کسی به من گفت: برای شفای خود لا و لا بخور. تعبیر این خواب چیست؟ ابن سیرین گفت: برو زیتون بخور. زیرا خداوند در قرآن درباره آن می فرماید: «لاشرقیة ولاغربیة» (سوره نور، آیه 35).

دانشمند بی نیاز

منصور ـ یکی از خلفای عباسی ـ به عارفی گفت: چه چیز تو را از آمدن به نزد ما باز می دارد؟

عارف گفت: خداوند سبحان ما را از شما باز داشته است، چرا که می فرماید: «ولاترکنوا الی الذین ظلمو فتمسکم النار؛ شما مؤمنان هرگز نباید با ظالمان همدست و دوست باشید وگرنه آتش کفر آنان شما را نیز خواهد گرفت».

سپس منصور، عارف را نزد خود فراخوند و گفت: آنچه از من خواهی بگو؟ عارف گفت: خواهم که مرا به درگاه خویش نخوانی، تا خود آیم و چیزی به من ندهی تا از تو خواهم و بیرون رفت. آنگاه منصور: گفت ما مهر خود را در دل هر دانشمندی افکندیم مگر این شخص.

***

از بخیلی پرسیدند: از قرآن کدام آیه را دوست داری؟

گفت: آیه «ولا تؤتوا السفهاء اموالکم؛ اموالتان را به بیخردان ندهید»(سوره نساء، آیه 5).

منبع : ابوذر ابراهیمی ،  مجله   بشارت > آذر و دی 1377، شماره 8 صفحه 60